در نوشته ی پیشین در رابطه با موارد لازم الاجرا در عملیات اجرایی راه ها به تفضیل پرداخته شد در این قسمت از این سری مقاله های قصد داریم به تعاریف و اصطلاحات مندرج در آیین نامه ی وزارت راه در رابطه با عملیات اجرایی راه ها بپردازیم.
تعاریف
منطقه کاری
به طور کلی منطقۀ کاری در عملیات اجرایی در راهها شامل نواحی ذیل میباشد:
– ناحیه هشدار اولیه به وسایل نقلیه، قبل از ورود به ناحیه انحراف مسیر و محوطۀ کاری
– ناحیه انحراف مسیر و هدایت ترافیک
– محوطه کاری
– ناحیه پایان عملیات اجرایی (ناحیه هدایت ترافیک به مسیر اولیه)- شکل های زیر
ناحیه هشدار اولیه
در تمام عملیات اجرایی یک ناحیه پیشآگاهی دهنده لازم است تا به رانندگان نسبت به مسدود بودن و تغییر، پیشآگاهی کافی را بدهد. این ناحیه میتواند شامل علایم پیش آگاهی، چراغ چشمکزن و یا مجموعه ای از علایم و چراغها باشد.
طول ناهیه هشدار اولیه
طول ناحیه هشدار اولیه عبارت است از فاصله اولین تابلوی پیش آگاهی نصب شده تا ابتدای ناحیه انتقال (شروع مخروط محافظکاری). این طول با توجه به سرعت متوسط وسایل نقلیه عبوری از 50 متر تا 800 متر متغیر بوده و مقدار آن از جدول زیر تعیین می گردد.
ناحیه انحراف مسیر
ناحیه انحراف مسیر شامل دو قسمت است:
– ناحیه انتقال (ناحیه مخروط محافظ کاری)
– محدوده آزاد
ناحیه انتقال ( مخروط محافظ کاری )
هنگامی که ترافیک در یک یا چند خط در حال حرکت است و خط (خطوط) حرکت مسدود میگردد، برای کانالیزه کردن ترافیک عبوری، از شرایط معمولی به محوطه کاری، از ناحیه انتقال (مخروط محافظ کاری) استفاده میشود. این ناحیه به عنوان ناحیه ایمنی باید به وضوح قابل رؤیت بوده و به درستی علایمگذاری شود، به طوری که باعث گمراهی و اشتباه رانندگان نگردد . در ناحیه انتقال چنانچه خط کشی قبلی با شرایط موجود انطباق نداشته باشد، باید نسبت به اصلاح آن اقدام گردد . ناحیه انتقال متناسب با محوطه کاری ممکن است مجهز به چراغ چشمکزن و تابلوی هدایت ترافیک باشد.
طول ناحیه انتقال
طول ناحیه انتقال (طول مخروط محافظ کاری)، با توجه به حداکثر سرعت مجاز حرکت و عرض مسدود شده قسمت کاری (عرض خطر) متغیر بوده و مقدار آن به همراه تعداد مخروطهای ایمنی موردنیاز در این طول از جدول ذیل تعیین می گردد.
طول مخروط محافظ کاری (طول قسمت اتصال ورودی) هنگام انجام عملیات اجرایی در راهها، وقتی که کنترل حرکت وسایل نقلیه مستقیماً انجام نمیگیرد.
نکته:
1 -مخروط های ایمنی به فاصله تقریبی 9 متر از هم قرار میگیرند.
2 -قسمت اتصال خروجی باید به جز در جایی که یک جزیره موقتی ایجاد شده است تحت زاویه 45 درجه باشد.
3 -وقتی که تمام علایم در جای خود قرار گرفتند باید یک فرد مسئول و مطلع از بین این علایم عبور کند تا (مناسب بودن) علایم، دوباره کنترل شود.
4 -وقتی که کنترل وسایل نقلیه مستقیماً و با استفاده از علایم ایست، آهسته و یا چراغهای راهنمای سه مرحلهای و یا علایم حق تقدم عبور صورت بگیرد، قسمت اتصال ورودی میتواند تحت زاویه 45 درجه اجرا گردد.
عرض مسدود شده ( عرض خطر )
عرض مسدود شده (عرض خطر) عبارتست از عرضی از راه که برای انجام عملیات اجرایی، اشغال میگردد. این عرض شامل عرض سطح و فضای کاری به علاوه “عرض محدوده آزاد S “میباشد.
عرض محدوده آزاد
عرض محدوده آزاد عبارتست از عرض واقع در بین منتهی الیه فضای کاری و ترافیک عبوری که با توجه به حداکثر سرعت مجاز متغیر است. مقدار کمیتهای فوق در جدول زیر رائه گردیده است. هر جا که حداکثر سرعت مجاز ملاک قرار میگیرد، باید حداقلهای فوق رعایت گردد . همچنین باید به مسائل غیر منتظره و عبورهای مقطعی محلی نیز توجه گردد. باید فضا و ناحیه مناسب و ایمنی برای کارگران و پرسنل مشغول به کار، به وجود آید و حتی الامکان این فضا برای، کاهش مزاحمت برای ترافیک عبوری، کوچک و محدود باشد . هر گاه افراد پیاده از سواره رو عبور میکنند، باید برای آنها نیز فضای مناسب فراهم گردد . به این نکته توجه شود که عرض آزاد S از لبه بیرونی فضای کاری تا قسمت خارجی مخروطهای ایمنی اندازه گیری میشود.
محدوده آزاد
محدوده آزاد عبارتست از یک محوطه خالی بین ناحیه انتقال (مخروط محافظ کاری) و فضای کاری، در کارهای متحرک این ناحیه بین وسیله نقلیه هدایت ترافیک و وسیله نقلیه در حال انجام کار میباشد و هدف از ایجاد این ناحیه به وجود آوردن یک حاشیه ایمنی برای وسایل نقلیه و کارگران مشغول به کار میباشد. این محدوده باید طوری طراحی شود که فضای کافی برای توقف وسایل نقلیه قبل از رسیدن به ناحیه کاری را به وجود آورد تا چنانچه راننده ای متوجه علایم اخطاری و پیش آگاهی ناحیه هشدار اولیه نشده باشد و وارد ناحیه انتقال گردد، فرصت و زمان کافی داشته باشد تا وسیله نقلیه خود را قبل از برخورد با کارگران و وسایل آنان در ناحیه کاری متوقف نماید. این ناحیه باید عاری از کارگران، تجهیزات، مصالح و وسایل کاری باشد.
طول محدوده آزاد
طول محدوده آزاد عبارتست از طول بین پایان ناحیه انتقال (پایان مخروط محافظ کاری) T و فضای انجام کار و مقدار آن با توجه به حداکثر سرعت مجاز از جدول زیر تعیین میگردد.
محوطۀ کاری
مجموع ناحیه ایمنی، سطح و فضای کاری را محوطۀ کاری گویند.
طول محوطه کاری M
طول محوطه کاری عبارتست از مجموع طولهای ناحیه انتقال، سطح و فضای کاری (و ناحیه ایمنی) که حداکثر طول آن در راههای دوطرفه با توجه به حجم ترافیک عبوری نباید از مقادیر مندرج در جدول بالا ( طول محوطه کاری ) بیشتر باشد.
سطح کار
سطح کار عبارتست از سطح حفاری، کاوش و یا مرمت که در آن کار انجام میشود.
فضای کاری
عبارتست از فضای اطراف سطح کاری که برای گذاشتن ابزارآلات، تجهیزات، دستگاهها و دپوی مصالح مورد نیاز استفاده میشود. این فضا همچنین محدوده اطراف را که برای حرکت و مانور، برای انجام کار استفاده میشود نیز شامل میگردد.
ناحیه ایمنی
ناحیه ای است که برای ایمنی ترافیک عبوری و حفاظت استفادهکنندگان از راه و مأموران و کارگران در حال انجام کار استفاده میشود. در این ناحیه نباید مصالح و تجهیزات قرار گیرد. همانگونه که در قبل نیز اشاره گردید، ممکن است این ناحیه برای قرار دادن علایم و تجهیزات ایمنی جاده ای مورد استفاده قرار گیرد.
ناحیه پایان عملیات اجرایی
این ناحیه فضای کوچکی است که برای هدایت ترافیک به حالت طبیعی و اولیه به کار میرود و از قسمت پایانی فضای کاری شروع شده و تا آخرین علامت ادامه دارد . یک ناحیه مخروطی به عنوان ناحیه ایمنی در این قسمت لازم است که به رانندگان نشان میدهد که میتوانند به خطی که مسدود بوده برگردند. قسمت اتصال خروجی (ناحیه مخروطی) به جز در حالی که یک جزیرۀ موقتی ایجاد شده است، تحت زاویه 45 درجه اجرا میگردد.
ادامه دارد …
منبع : آییننامه ایمنی راهها نشریه شماره 7-267 (ایمنی در عملیات اجرایی) سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور – وزارت راه و ترابری معاونت امور فنی معاونت آموزش، تحقیقات و فناوری
